شوک هیپوولومیک

از دست دادن سریع مایعات منجر به نارسایی خون در گردش می گردد که نتیجه اش پرفیوژن ناکافی بافتی و ارگان ها است. این وضعیت منجر به شوک هیپوولومیک می شود که حاصل خونریزی خارجی، شیفت مایعات از داخل عروق بدن به داخل بافت ها (فضای ثالثیه) یا دهیدراتاسیون است. خونریزی خارجی شامل از دست دادن خون، پلاسما، مایعات و الکترولیت ها است که عمدتاً در اثر صدمه و جراحت، خونریزی گوارشی، استفراغ یا اسهال رخ می دهد. فضای ثالثیه ممکن است در نتیجه آسیت یا پانکراتیت رخ دهد.

پیش آگهی

پیش آگهی این بیماری به اتیولوژی کاهش حجم مایعات بستگی دارد، که گاهی بیشتر از یک دلیل یافت می شود.

علائم و نشانه های شوک هیپوولومیک

♦ هایپوتانسیون (افت فشار خون) ناشی از کاهش حجم خون در گردش
♦ برونده ادراری کمتر از ۲۵ میلی لیتر در ساعت در اثر کاهش پرفیوژن کلیوی منجر به کاهش برونده ادراری
♦ تاکیکاردی (ریت قلبی بیشتر از ۱۰۰ تا در دقیقه)، ناشی از تلاش قلب برای جبران کاهش حجم
♦ پوست سرد، در اثر انقباض عروق محیطی در اثر کاهش حجم خون در گردش
♦ بی قراری، گیجی، ناشی از کاهش پرفیوژن مغزی

تست های تشخیصی

♦ آزمایشات خون:
» آنمی در CBC
» شیمی خون برای تعیین حجم در گردش از طریق مقدار کراتینین و BUN
» آزمایشات انعقادی
» تعیین گروه خونی و کراس مچ برای انتقال خون
♦ گازهای خون شریانی (ABG)
» کاهش pH – اگر پرفیوژن خوب نباشد اسیدوز رخ می دهد
» اسیدوز متابولیک – فراورده جنبی متابولیسم تجمع می یابد
» افزایش فشار نسبی دی اکسید کربن شریانی و کاهش فشار نسبی اکسیژن شریانی بخاطر پرفیوژن ناکافی

درمان شوک هیپوولومیک

درمان بیماری به شدت علائم آن بستگی دارد. مطابق روتین، باز بودن راه هوایی، تنفس کافی، گردش خون موثر، احیای مایعات از اهمیت حیاتی برخوردار هستند. پس از ثبیت بیمار، روی تعیین علت شوک و درمان شوک هیپوولومیک متمرکز می شویم.
♦ کنترل خونریزی – انجام آزمایشات CBC ، تست گایاک مدفوع [وجود خون در مدفوع (خون مخفی)]، بررسی وجود خونریزی
♦ جایگزینی مایعات – درمان جایگزینی مناسب بستگی به اتیولوژی شوک دارد؛ ممکن است از انفوزیون مایعات وریدی یا انتقال فرآورده های خونی استفاده شود.

تشخیص های پرستاری شوک هیپوولومیک

♦ نارسایی حجم مایعات
♦ پرفیوژن ناکافی بافتی
♦ کاهش برونده قلبی

مداخلات پرستاری

♦ برقراری دسترسی وریدی (IV-Line) با استفاده از کاتتر ۱۴G (16 یا ۱۸ کافی است، اما اگر در دسترس نبود، از ۱۴ استفاده شود؛ هر چه بزرگتر باشد بهتر است).
♦ محلول لاکتات رینگر (که حاوی الکترولیت است) یا نرمال سالین (۹/۰ درصد)
♦ انتقال خون – آماده کردن خون هم گروه یا خون O منفی، که نوع دهنده همگانی است.
♦ پایش وضعیت بیمار هر ۱۵ دقیقه یکبار
♦ پایش فشار خون. در صورتی که فشار سیستولیک کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه باشد، ریت جریان اکسیژن مکمل افزایش داده می شود.
♦ پایش علائم حیاتی هر ۱۵ دقیقه یکبار
♦ اندازه گیری برونده ادراری هر یکساعت با استفاده از کاتتر ادراری دائمی (سوند فولی). افزایش ریت مایعات در صورتی که برونده ادرار کمتر از ۳۰ میلی لیتر در ساعت باشد. مواظب نشانه های افزایش حجم باشید. این نشانه ها شامل صدای قلقل ریه ها و تنگی نفس است، اما محدود به این دو نیست.
♦ پوست بیمار را از نظر سردی، رنگ پریدگی، سرد و مرطوب چک کنید؛ از نشانه های شوک هیپوولومیک هستند.
♦ موارد زیر به بیمار آموزش داده شود:
♦ علت وقوع هیپوولومی و راه های اجتناب از عود آن
♦ هدف از درمان شوک هیپوولومیک