ترومبوز وریدهای عمقی

ترومبوز وریدهای عمقی (DVT)، ترومبوفلبیت یا تشکیل لخته در درون ورید است، عموماً در درون وریدهای عمقی پاها تشکیل می شود، ممکن است در دست ها نیز رخ دهد. ابتدا پلاکت و سلول های سفید خون به هم می چسبند، سپس به دیواره داخلی ورید می چسبند. همانطور که خون از این منطقه عبور می کند، سایر سلول ها و مواد نیز ممکن است به این موضع رسوب کنند، که موجب بزرگتر شدن ترومبوز می شوند. کمپرس جریان خون، که موجب افزایش فشار وریدی یا متلاطم شدن جریان خون می شود، می تواند ریسک تشکیل لخته را افزایش دهد. بی حرکتی، چاقی یا تغییرات هورمونی از قبیل حاملگی می توانند همگی با افزایش ریسک بیماری همیاری کنند.

پیش آگهی ترومبوز وریدهای عمقی

ممکن است بدون هیچ علامت خارجی، لخته برای مدت ها تشکیل شده باشد. همچنین ممکن است در اثر یک فرآیند بیماری دیگر یا داروهایی ایجاد شود که روی توانایی انعقاد خون تاثیر دارند. یک تکه کوچک لخته ممکن است آزاد شده و به آمبولی تبدیل شود و به جای دیگری از بدن سفر کند. این آمبولی ممکن است در عروق ریه مستقر شود (آمبولی ریوی) و منجر به علائم ریوی شود، و احتمالا موجب مرگ بیمار شود.

علائم و نشانه های تشخیصی

♦ تعدادی از بیماران بدون علامت خواهند بود
♦ درد یک پا یا تندرنس و سفتی (پشت ساق پا، ران، کشاله ران، بالا یا پایین دست) که بستگی به موضع تشکیل ترومبوز دارد.
♦ تورم یکطرفه پا یا دست به خاطر انسداد عروقی
♦ نشانه هومان مثبت (Homan’s sign) که درد در خم کردن پا به عقب است، و در معدودی از بیماران مبتلا به DVT دیده می شود.
♦ روی موضع مبتلا گرم است.

تست های تشخیصی

♦ مطالعه جریان با داپلر
♦ سونوگرافی دوپلکس وریدی
♦ پلتیسموگرافی ایمپدانس برای مشاهده جریان خون وریدی، در تشخیص ران نسبت به ساق بهتر است.
♦ ونوگرافی با استفاده از ماده حاجب برای مرئی سازی ترومبوز، به علت نیاز به ماده حاجب و سایر تست های در دسترس، انجام این تست مرسوم نیست
♦ تصویربرداری مستقیم از ترومبوز با MRI، برای تعیین مکان ترومبوز ورید اجوف تحتانی و ورید لگنی مفید است.
♦ آزمایشات PT, PTT, INR, CBC به عنوان خط مبنا
♦ برای تست وضعیت انعقادی مفرط تست D-dimer انجام می شود.

درمان ترومبوز وریدهای عمقی

بیشتر مبتلایان به ترومبوز وریدهای عمقی تحت درمان دارویی و استراحت قرار داده می شوند. اقدامات پیشگیری برای اجتناب از وقوع مجدد انجام می شود. بیماران مبتلا به عودهای مکرر ممکن است تحت جراحی جایگذاری فیلتر چتری قرار داده شوند.

♦ استراحت در تخت به همراه بالا گذاشتن اندام
♦ گرم و مرطوب نگه داشتن موضع
♦ پایش سطح زمان پروترومبین (PT)، زمان ترومبوبلاستین نسبی (PTT)، نسبت بین المللی هنجار شده (INR).
♦ هپارین وریدی مطابق با وزن بیمار
♦ هپارین با وزن ملکولی کم
♦ وارفارین
♦ ترومبولیتیک درمانی برای حل کردن لخته با داروهایی از قبیل فعال ساز نوترکیب پلاسمینوژن بافتی (t-PA)
♦ فیلتر چتری در ورید اجوف تحتانی بیمار جایگذاری می شود تا از عود بیماری پیشگیری شود.
♦ ترومبوکتومی رویه جراحی برداشتن ترمبوز است.

تشخیص های پرستاری ترومبوز وریدهای عمقی

♦ اختلال تحرک جسمی
♦ ریسک درد حاد

مداخلات پرستاری

♦ پایش تغییرات علائم حیاتی
♦ پایش نشانه های آمبولی ریه، تنگی نفس، درد قفسه سینه، تاکیکاردی، تاکی پنه، دیافروز (تعریق)
♦ اجتناب از ماساژ دادن موضع برای کاستن شانس کنده شدن و جابجایی لخته
♦ گرمای متناوب، رطوبت. بررسی پوست در بین تغییرات
♦ پیروی از پروتکل وزن – دوز هپارین
♦ پایش تست های آزمایشگاهی PT, PTT, INR, CBC و پلاکت ها
♦ تجویز هپارین با وزن ملکولی پایین (انوکساپارین، دالتپارین)
♦ وارفارین خوراکی
♦ پایش نشانه های خونریزی یا خونمردگی
♦ آموزش موارد زیر به بیمار:
  » نشانه های خونریزی یا خونمردگی را به پزشک یا پرستار خود گزارش کند.
  » از صدمه و آسیب دیدن اجتناب کند
  » از ریش تراش برقی و مسواک نرم استفاده کند، از خلال بین دندان ها اجتناب کند
  » محدودیت غذایی دارد، با متخصص درمانی خود یا متخصص تغذیه در مورد تداخل داروها و مواد غذایی بخصوص در مورد وارفارین سرپایی مشورت کند.