بیوپسی مغز استخوان
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان نشان دهنده سالم یا ناسالم بودن مغز استخوان هستند و همچنین میزان توانایی مغز استخوان در تولید مقادیر طبیعی سلول‌های خونی را نشان می‌دهند. پزشکان از این روش‌ها برای تشخیص و مانیتور کردن بیماری‌های مربوط به خون و مغز استخوان، از جمله برخی سرطان‌ها و همچنین تب‌هایی با منشأ ناشناخته استفاده می‌کنند.
استخوان دارای یک بخش مایع و جامد است. در بیوپسی مغز استخوان، پزشک از یک سوزن برای برداشتن نمونه از قسمت جامد استخوان استفاده می‌کند. در آسپیراسیون مغز استخوان، از سوزن برای برداشتن نمونه از قسمت مایع استخوان استفاده می‌کنند.
علت انجام بیوپسی مغز استخوان چیست؟
آسپیراسیون مغز استخوان اطلاعات دقیقی درباره وضعیت مغز استخوان و سلول‌های خونی ارائه می‌دهند.
در صورتی که آزمایش خون غیرطبیعی باشد یا اطلاعات کافی درباره مشکل مشکوک فراهم نکند، ممکن است پزشک بیوپسی مغز استخوان را انجام دهد.
پزشک ممکن است در موارد زیر نمونه برداری آزمایش مغز استخوان را انجام دهد:
- تشخیص بیماری یا وضعیت مربوط به مغز استخوان یا سلول‌های خونی
- تعیین مرحله یا پیشرفت بیماری
- بررسی متابولیسم و میزان آهن
- کنترل روند درمان بیماری
- بررسی تب با منشأ ناشناخته
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان در موارد بسیاری استفاده می‌شوند، از جمله:
- آنمی
- در شرایطی که انواع خاصی از سلول‌های خونی کمتر یا بیشتر از حد نرمال تولید می‌شوند؛ از جمله لکوپنی، لکوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، ترومبوسیتوز، پان‌سیتوپنی و پلی‌سیتمی
- سرطان خون یا مغز استخوان از جمله لوسمی، لنفوم و میلوم متعدد
- سرطان‌هایی که از ناحیه دیگری مانند پستان به مغز استخوان انتشار یافته‌اند
- هموکروماتوز
- تب‌های با منشأ ناشناخته
طرز کار بیوپسی مغز استخوان :
موضوع نمونه گیری به صورت موضعی بی حس می شود: خار خلفی ایلیاک، جناغ، دنده ها. مطابق رویه موسسه پوست موضع قبل از رویه برای انجام یک رویه تهاجمی استریل تمیز می شود. نمونه از داخل استخوان گرفته شده، برچسب مشخصات بیمار الصاق شده، و همراه فرم درخواست آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود.
عوارض آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان
نمونه برداری مغز استخوان معمولاً روش‌های بی‌خطری هستند. ایجاد عوارض بسیار نادر است اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی بیش از حد، به ویژه در افرادی که کمبود نوع خاصی از سلول‌های خونی (پلاکت ها) را دارند.
- عفونت، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند.
- ناراحتی طولانی مدت در محل بیوپسی
- فرورفتگی استخوان سینه (استرنوم) طی دم شدید، که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات قلبی یا ریوی شود.
مداخلات پرستاری:
قبل از رویه:
فشار خون و ضربان قلب شما بررسی می‌شود و نوعی بیهوشی به شما داده می‌شود تا احساس راحتی کنید. اکثر افراد فقط به بیهوشی موضعی احتیاج دارند، به ویژه اینکه آسپیراسیون مغز استخوان دردی مختصر اما لحظه‌ای با شدت بالا ایجاد می‌کند. در طی انجام فرایند کاملا هشیار خواهید بود، اما محل آسپیراسیون و بیوپسی برای کاهش درد بی‌حس می‌شود.
اگر نگران احساس درد باشید، ممکن است یک داروی درون وریدی به شما داده شود تا در طول عمل مغز استخوان بصورت کامل یا جزئی آرام شوید. ناحیه‌ای که پزشک سوزن بیوپسی را وارد می‌کند علامت‌گذاری و تمیز می‌شود. نمونه مایع مغز استخوان (آسپیرات) و بافت مغز استخوان (بیوپسی) معمولاً از بالای لبه پشتی استخوان لگن (ایلیاک کرست خلفی) جمع‌آوری می‌شود. گاهی اوقات نیز ممکن است از جلوی استخوان لگن استفاده شود.
آسپیراسیون مغز استخوان -نه بیوپسی- گاهی اوقات از استخوان جناغ و یا در کودکان زیر 12 تا 18 ماه از استخوان تحتانی پا جمع‌آوری می‌شود. به شما گفته می‌شود که روی شکم یا پهلو دراز بکشید. بدن شما را با پارچه‌ای می‌پوشانند بطوریکه فقط محل انجام فرایند مشخص باشد.
پس از رویه:
برای متوقف کردن خونریزی لازم است به ناحیه‌ای که سوزن وارد شده است فشار وارد کنیم. سپس روی محل ورود سوزن بانداژ قرار می‌دهیم.
اگر بیهوشی موضعی داشته باشید از شما خواسته می‌شود 10 الی 15 دقیقه روی پشت خود دراز بکشید و به محل بیوپسی فشار وارد کنید. سپس می‌توانید مرخص شوید و روز خود را از سر بگیرید و به محض داشتن احساس بهتر، فعالیت‌های عادی خود را انجام دهید.
اگر آرام بخش درون وریدی دریافت کرده باشید، به محل ریکاوری منتقل می‌شوید. هماهنگ کنید که شخصی شما را به خانه برساند و به مدت 24 ساعت استراحت کنید.
مراقبت از محل انجام نمونه برداری
بانداژ را ببندید و به مدت 24 ساعت آن را خشک نگه دارید. از دوش گرفتن، استحمام، شنا یا استفاده از وان گرم بپرهیزید. بعد از 24 ساعت می‌توانید ناحیه آسپیراسیون و بیوپسی را مرطوب کنید.
در صورت بروز موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی بگونه‌ای که بانداژ خیس می‌شود یا با فشار مستقیم متوقف نمی‌شود
- تب مزمن
- بدتر شدن درد یا ناراحتی
- تورم در محل انجام فرایند
- افزایش قرمزی یا ترشح مایعات از زخم (زهکشی) در محل انجام نمونه برداری
برای به حداقل رساندن خونریزی و ناراحتی، بمدت یک یا دو روز از انجام فعالیت‌های سخت یا ورزش خودداری کنید.
